Kennedy's Pelikaan is theater als beeldende kunst installatie

In de theatertaal van Susanne Kennedy, de succesregisseur die met De Pelikaan debuteert bij Toneelgroep Amsterdam, is vorm belangrijker dan inhoud en lijkt weinig ruimte voor subtiliteit. Net als in haar eerdere regies, ervaren we hier opnieuw vervreemding, zien we acteurs als zetstukken, kijken we naar overweldigende beelden en horen we tekstfragmenten die vaak herhaald worden, gedrenkt in een bombastisch geluidsdecor.

Het toneelbeeld is schitterend. We kijken frontaal tegen een opengewerkte gevel met vier verdiepingen waarin de scènes vooral spelen op de tweede en derde woonlaag waar zich de salon en de kinderkamer bevinden. Bij aanvang horen we de ouverture van Eldorado van het Electric Light Orchestra. Maar het huis waar De Pelikaan zich afspeelt, is allesbehalve een paradijs.

In De Pelikaan van August Strindberg draait het om een liefdeloze moeder die zich na de dood van haar man nog minder bekommert om haar kinderen. Wel heeft ze belangstelling voor schoonzoon Axel tot wie zij zich seksueel aangetrokken voelt. Strindberg liet zich inspireren door Schopenhauers stelling dat de mens vooral gedreven wordt door zijn wil en dat daar weinig goed uit voort kan komen.

Strindberg staat bekend als vrouwenhater en vooral als misantroop. Dat past uitstekend in de apocalyptische sfeer die Kennedy hier etaleert maar ook al eens toonde in haar enscenering van Ibsens Kleine Eyolf uit 2012 bij Het Nationale Toneel, waarin overigens ook de kinderlijke onschuld verbeeld werd door een schommelpaard.

De Pelikaan in regie van Kennedy is fascinerend door de extreme vormtaal, maar die overweldigende vorm heeft moeite om inhoud te worden. Daar blijkt een voice over voor nodig wat toch enigszins een zwaktebod is. Zo blijft de voorstelling op grote afstand. Achter een scherm waar met regelmaat op geprojecteerd wordt, zien we acteurs die onherkenbaar zijn door wonderlijke pruiken en buitennissige kleding. De menselijke maat is bij Kennedy ver te zoeken en dat is een bewuste keuze. Dit is theater dat zich dan ook vooral manifesteert als beeldende kunst installatie. Ik zal wel ouderwets zijn, maar daarvoor ga ik liever naar een museum.

De Pelikaan van Toneelgroep Amsterdam, gezien 23-3-2014 Stadsschouwburg Amsterdam, te zien t/m 16-4.

Tekst: Jos Schuring, foto: Jan Versweyveld