Arie de Mol over De broers Karamazov: ‘Poetin is Dostojevski in een notendop.’
Hoe breng je een negentiende-eeuwse Russische roman van ruim negenhonderd bladzijden terug tot twee uur eigentijds theater? Toneelgroep Maastricht deed het met succes. De broers Karamazov is goed ontvangen en nog tot half december te zien in de theaters. Regisseur Arie de Mol reageert op vijf stellingen over Dostojevski’s klassieker.
De broers Karamazov uit 1881 leest als een spannende whodunnit: wie van broers heeft hun aan lager wal geraakte vader vermoord? Inzet van het conflict is femme fatale Groesjenka, die zowel door vader als een deel van de zonen wordt begeerd. De romans van Dostojevski zijn door de levensechte schrijfstijl nauwelijks verouderd. Arie de Mol reageert op stellingen over Dostojevki: ‘Poetin is Dostojevski in een notendop.’
1) Wie het volle leven wil ervaren, moet bij Dostojevski zijn
‘Helemaal mee eens! Bij Dostojevski is elk personage doordrenkt van drama, van tegenstrijdigheden. Ze zeggen dít, maar willen dát. Zijn personages worden geleid door plotselinge impulsen, ze vliegen alle kanten op..’
2) De romans van Dostojevski zijn eigenlijk toneelstukken
‘Je komt er bijna geen beschrijving van een kamer in tegen. Vaak schreef Dostojevski vanuit een heel directe aanleiding, zoals een krantenbericht. Bij de broers Karamazov was dat een proces dat in Rusland rond 1870 de kranten beheerste. Wie van de broers had vader Karamazov vermoord?.’
3) De broers Karamazov integraal opvoeren, dat duurt dagen
‘Het kost bijna een week om het boek te lezen. Je kunt er moeilijk een stuk van acht uur van maken, dus moet je snijden. We hebben veel scènes versimpeld om niet meer dan acht personages nodig te hebben. Maar wel helemaal conform Dostojevski.’
4) Je kunt Dostojevski niet realistisch spelen
‘Nee, want realisme werkt niet bij hem. Zijn personages reageren allemaal ad hoc, geleid door impulsen. Spreken ze zich eens een keertje uit, dan schrikken ze daar meteen weer van terug. Ze willen zich nooit op iets laten vastleggen. Zo’n grondhouding kun je alleen met grillig spel ondervangen.’
5) Poetin zou een personage van Dostojevski kunnen zijn
‘Zeker! Hij doet altijd het tegenovergestelde van wat we van hem verwachten - dat is Dostojevski in een notendop. Ik denk dat Dostojevski de Russische ziel goed te pakken had. Hij had er zelf namelijk ook zo één.’
De broers Karamazov - Toneelgroep Maastricht, 16-10 t/m 10-12, www.toneelgroepmaastricht.nl
Tekst: Martin Hendriksma, Foto: Ben van Duin
