Gijs Scholten van Aschat over Het Theaterinstituut
Door achterom te kijken weet je soms ineens waar je heen wil. Wat was er achter me, welk spoor is er gemaakt? En hoe verhoud ik mij tot onze geschiedenis? Daarom mis ik het Theaterinstituut aan de Herengracht.
Het werd opgedoekt bij de bezuinigingen. De collectie is opgeborgen, maar nog wel te raadplegen op het Rokin bij de Bibliotheek Bijzondere Collecties van de UVA. Gelukkig doen de medewerkers daar met kleine tentoonstellingen en bijzondere evenementen hun best om de collectie levend te houden. Maar het is geen eigen huis. Ik vond het heerlijk om op de Herengracht in de geschiedenis van de podiumkunsten te grasduinen, verschillende vertalingen naast elkaar te leggen, op zoek te gaan naar de opvoeringsgeschiedenis van bekend repertoire. Lekker nieuwe stukken lezen, inspiratie opdoen. En alles onder handbereik. Op de computer kan je een hoop vinden, maar scripts en stukken moet je in je handen houden.
Ik werd benaderd door Luuk Menting, student theaterwetenschappen die een soort heropvoering of evenement wil maken rond De Storm in de regie van Han Bentz van de Berg in 1969. Dat was de voorstelling waar de eerste tomaat werd gegooid en die grote gevolgen had voor het hele toneelbestel. Goed idee vond ik. Meteen dacht ik aan de Herengracht. Zelf heb ik de laatste veertig jaar in het theater zeer bewust meegemaakt. Er is zoveel fundamenteel veranderd. Toen ik begon waren er nog 350 acteurs in vaste dienst. Nu iets meer dan dertig. Flexibiliteit is het toverwoord dat past bij de behoefte aan evenementen en ervaringen. Afgelopen jaar werkte ik in de toneelwereld in Londen die een grote reputatie heeft op te houden. Maar de acteurs die ik sprak keken allemaal met jaloezie naar het ensemble van Toneelgroep Amsterdam. The Royal Shakespeare, The Old Vic, The Young Vic, National Theatre, het zijn allemaal gezelschappen met een haast mythische reputatie. Ze bestaan niet meer als ensembles, maar als productiehuizen zonder vaste acteurs.
Verandering is goed en zoals het gaat, gaat het. Water stroomt altijd naar beneden. Maar juist in een tijd waarin er veel verandert heb je behoefte aan een plek, waar je in alle rust kan kijken naar oorzaak en gevolg. Waar je je omringt met een gedeelde geschiedenis. En waar je ook met de neus op de feiten wordt gedrukt. Een theaterleven is vluchtig. Roem is bedwelmend, maar kortstondig. Wie van de huidige generatie kent Guido de Moor nog? Zijn foto had ik graag zien hangen in ons eigen Theaterinstituut.
Dit is de column van Gijs Scholten van Aschat uit Scènes #4 van augustus 2018
