4

Jihad is sterk aansprekend toneel

Wat bezielt drie jongens uit Almere om te gaan vechten in Syrië? Daarover gaat de voorstelling Jihad die in het voorjaar van 2015 in België veel opzien baarde. Gisteravond ging een Nederlandse bewerking in première in De Meervaart in Amsterdam.

Drie vrienden trekken ten strijde, maar weten nauwelijks waar ze aan beginnen. Dat is direct duidelijk als we de drie in gesprek zien op Schiphol en een van hen vlak voor de security nog even zijn scheermesjes weg gooit. Al snel tekenen de karakterverschillen zich af in geestige dialogen. Reda is de naïeveling die niet altijd het verschil weet tussen zijn computerspel en het dagelijkse leven. Ben is de hardliner die de anderen aanspreekt op hun moslim zijn en predikt dat de ongelovigen uitgeroeid moeten worden. Daar tussenin laveert de genuanceerder denkende Ismael. Hij is het ook die tot inkeer komt in Syrië als de jongens een Arabier ontmoeten die zijn vrouw wil begraven.

De Franstalige Ismaël Saidi werd ooit geronseld voor Afghanistan. Hij schreef en regisseerde de Belgische, ook autobiografische getinte voorstelling. Jihad ontleent zijn kracht aan de discussies over afkomst, je welkom voelen, de Islam en de heilige oorlog. Producent Matthijs Bongertman van Senf werkte samen met Dirk Heeres van EB Theater en de Meervaart die als coproducent optreedt. Heeres kreeg het lumineuze idee de makers van Nobody home te vragen voor de Nederlandse versie van Jihad. Regisseur Daria Bukvić nam twee spelers mee uit haar succesdebuut, Saman Amini en Majd Mardo. De cast wordt gecompleteerd met Chems Eddine Amar en Sahand Sahebdivani die ook nog prachtig muziek maakt met zijn vaastrommel.

De voorstelling is in België vooral op scholen gespeeld en ook in Nederland gaan tienduizend scholieren de voorstelling zien komende maanden. Mijn vrees dat Jihad vooral een educatief project zou zijn of een sterk moraliserende toon zou hebben, blijkt ongegrond. Het is toneelkunst met een sterk aansprekend verhaal dat zich vooral op het voortoneel afspeelt met slimme uiterst functionele projecties. De vertaling uit het Frans van Lilianne Lemmens werd vaardig bewerkt door Daan Windhorst. De regie is uiterst realistisch en minder stand up dan Nobody home. De acteurs zijn op dreef zowel in lichaamstaal als in tekstbehandeling.

Ismael stelt steeds meer vragen, vooral over wie zijn vijanden zijn. Vandaag zijn het de sjiieten, morgen de soennieten en weer een dag later de christenen. Reda vertelt later dat hij het stom vindt dat er zoveel niet mag. Hij had graag willen trouwen met Kathleen, maar dat was onmogelijk want zij is geen moslima. Jihad roept veel gesprekken op, maar is ook een goed gemaakte voorstelling met een intelligente afwisseling tussen lol en ernst. Het spreekt jongeren aan en gaat over iets dat ons allen bezig houdt. Dat is een enorme zeldzaamheid in het Nederlandse theater.

Jihad, gezien op 25 januari in de Meervaart in Amsterdam. Komende weken zijn er vooral besloten voorstellingen voor jongeren. Na de zomer volgt een tournee. 

Foto's: Sanne Peper

Meer weten

Genre: