4

Vluchteling als held in De onzichtbare man

‘Ik ga een verhaal vertellen over een bijzondere ontmoeting.’ Zo begint Michiel Voet in zijn kunstenaarsatelier in de Scheepsbouwloods op het NDSM-terrein zijn voorstelling De onzichtbare man die hij maakte bij Orkater.  Op een avond treft hij daar een man aan. Het blijkt een Algerijn te zijn. Ze drinken een kopje thee en praten waarna de man verdwijnt, maar de volgende dag is hij daar opnieuw. Er ontwikkelt zich gaandeweg een relatie tussen de twee mannen. 

Hij slaapt vervolgens dagelijks in het atelier. Als De Voet voorstelt om hem te fotograferen stemt de man direct in. De man maakt zich bekend als Karim Ramtani, maar even later blijkt dat dit een aangenomen identiteit is. Hij verblijft al ruim twintig jaar als illegaal in Nederland. Na een half uurtje neemt De Voet ons mee naar een gigantische ruimte in de loods om ons recent werk van hem met Ramtani te tonen. We zien enkele foto’s op heel groot formaat en vanuit de verte komt een man ons tegemoet. Ramtani dus, gespeeld door Mohammed Azaay. Hij verhaalt op zijn beurt over zijn ontmoetingen met De Voet.  ‘Ik bewaakte de dure camera’s en computer in zijn atelier’. Er volgt een fascinerend spel met waarheid en leugens, waarbij het perspectief voortdurend kantelt. 

Er zijn de laatste jaren veel voorstellingen gemaakt over vluchtelingen. De onzichtbare man, gemaakt in 2014, onderscheidt zich doordat Ramtani geen moment zielig is of mededogen zoekt. Integendeel, hij straalt een stoere eigenzinnigheid uit waarmee hij respect afdwingt. Vooral ook door zijn vermogen om zich aan elke situatie aan te passen. Het lijkt alsof niets hem kan deren en zijn personage is in zekere zin heldhaftig zonder zich daarop te laten voorstaan. De tekst van Michael Bijnens schetst op een fraaie manier het bestaan van parallelle werelden. Illegalen wonen in een wereld die voor velen onzichtbaar is en zijn eigen wetmatigheden kent. Onzekerheden en verwarming zijn daarin belangrijke elementen. De onzichtbare man maakt dat op fraaie wijze zichtbaar. Azaay speelt prachtig en de grote ruimte van de loods wordt fraai benut. Feiten en fictie lijken in De onzichtbare man voortdurend door elkaar te lopen. Maar, om met Ramtani te spreken, hoe belangrijk is de waarheid? Als het verhaal maar goed is. En dat is het. 

De onzichtbare man van Orkater, gezien op 12 juli op Over het IJ festival, daar nog twee of drie keer per dag te zien tot en met zondag 17 juli. www.overhetij.nl


 

Meer weten

Genre: