Mooie avond met drie sobere, korte voorstellingen

Na de lockdown gooide artistiek leider Eric de Vroedt van Het Nationale Theater de voorgenomen programmering voor seizoen 2020/21 totaal om en besloot een groot aantal kleine producties te ensceneren onder de noemer: Het Nationale Theater speelt altijd. Vrijdag gingen de eerste drie voorstellingen in première.

Liefdesverklaring is een tekst die Magne van den Berg schreef als een reactie op het provocatieve Publikumsbeschimpfung van Peter Handke voor het gezelschap van Nicole Beutler met onder meer René van ’t Hof en Marien Jongewaard. Antoinette Jelgersma speelt het nu solo en daardoor wint de tekst aan zeggingskracht. Op indringende wijze spreekt Jelgersma de zinnen rustig uit met het zaallicht aan. Haar tekstbehandeling is prachtig waarbij goed gekozen stiltes de betekenis nog eens extra nadruk geven. ‘U bent voor ons van levensbelang. Omdat u er bent.’ Jelgersma is gekleed in fel rood. Na verloop van tijd doet ze haar pruik af staat ze alleen in haar ondergoed op de buhne met het haarnetje nog op haar hoofd. Het maakt haar kwetsbaar en krachtig tegelijk. Mooi is dat de tekst ook ingaat op de onzekerheden van toneelspelers. ‘Wij zijn bang. Altijd weer. Doodsbang dat we het niet goed doen.’ In deze eenvoudige maar o zo trefzekere regie van Noël Fischer wordt de bijzondere relatie tussen theatermakers en hun toeschouwers op ontroerende wijze voelbaar gemaakt.
**** Liefdesverklaring- Antoinette Jelgersma

U bent mijn moeder is een van de meest legendarische voorstellingen van het naoorlogse toneel. Joop Admiraal maakte het in 1982 bij het Werkteater nadat hij jarenlang elke zondag zijn dementerende moeder opzocht die lang niet altijd aardig voor hem was. Op de vraag waarom hij dat deed, antwoordde hij ooit: ‘Zolang er aandacht is, wil je niet dood.’ Rik Paul van Mulligen speelt deze iconische voorstelling 38 jaar later opnieuw. U bent mijn moeder is een verslag van de wekelijkse gesprekken tussen moeder en zoon. Net als Admiraal slaagt hij er in om met minieme stembuigingen duidelijk te maken wanneer hij of wanneer zijn moeder aan het woord is. Mooi is hoe ook Van Mulligen steeds verder transformeert van zoon tot moeder. Admiraal droeg de vrouwenkleren onder zijn eigen kleren, bij Van Mulligen is dat andersom. Het voortdurende schakelen tussen de ene en de andere personage is een enorme krachttoer voor een acteur. Van Mulligen slaagt daar goed in hoewel dat onderscheid tegen het einde wel wat minder sterk is geworden. Niettemin is dit een fijne en liefdevolle voorstelling geworden waarin Van Mulligen zeer ingetogen en beheerst speelt. 
*** U bent mijn moeder - Rik Paul van Mulligen

De derde voorstelling was Een soort Alaska van Harold Pinter, in regie van Eric de Vroedt, gebaseerd op het boek Awakenings van de bekende Britse neuroloog Oliver Sacks. We zien Deborah (Yela de Koning) die na 29 jaar slaap, plotseling wakker wordt dankzij een injectie van dokter Hornby (Mark Rietman), de ex-man van Deborahs zus. Het verhaal is gebaseerd op een epidemie van een slaapziekte van honderd jaar geleden. Dat iemand verward is na een coma is begrijpelijk, maar de angstige razernij waarin Deborah vrijwel meteen vervalt, schept bij mij direct een grote afstand. Yela de Koning is vooral schreeuwend te horen in Een soort Alaska en dat maakt dat de voorstelling bij mij niet binnenkomt, maar snel doodslaat en betekenisloos wordt.
** Een soort Alaska – Yela de Koning, Mark Rietman en Antoinette Jelgersma

De drie voorstellingen worden met minimale pauzes achter elkaar doorgespeeld en duren samen een kleine twee uur. Het is lovenswaardig dat Het Nationale Theater zo snel zo veel nieuwe voorstellingen produceert die goed passen in deze bizarre tijd. Daarnaast is het aantrekkelijk om drie zeer verschillende verhalen op een avond te zien met merendeels sobere ensceneringen waardoor veel nadruk komt te liggen op het acteren. Het levert een pure vorm van theater op. Dat is mooi. 

Deze voorstellingen zijn nog veelvudig in Den Haag te zien en gaan ook reizen langs andere steden. Meer informatie over andere voorstellingen in het kader van Het Nationale Theater speelt altijd vind je hier.

Foto's: Maarten Mooijman/Het Nationale Theater