Nergens thuis

Adoptiekinderen zijn vaak niet te benijden. Leven tussen twee culturen kan verdomd ingewikkeld zijn. Zoektochten naar biologische ouders lopen regelmatig uit op teleurstellingen al of niet door maffiapraktijken. Dat is voor José Montoya niet anders. In zijn sober geënsceneerde solo To be of nooit geweest vertelt hij zijn levensverhaal.

Hij is geboren in Colombia en is drie jaar oud als hij door Anna en Rob wordt geadopteerd en in een klein Noord-Hollands dorpje gaat wonen. Rob en Anna hebben een dochter en kregen daarna nog twee kinderen maar die werden beiden doodgeboren. José heet vanaf nu Jozef Klaassen en voelt zich niet op zijn gemak. Hoewel hij weinig vertelt over zijn adoptieouders blijkt later dat de verhouding vaak moeizaam was, wat onder meer veroorzaakt is door drankgebruik van moeder Anna.

Zodra het kan, gaat José het huis uit om een eigen bestaan op te bouwen als trainingsacteur wat hem goed af gaat. Maar natuurlijk gaat hij op zoek naar zijn ouders en familie in Colombia. Twee keer reist hij af, maar komt gedesillusioneerd terug. Later verneemt hij dat baby’s en kleine kinderen voor veel geld verkocht zijn aan Europeanen en dat om die reden officiële papieren nooit te vinden zijn. Hij realiseert zich dat hij zich nooit ergens helemaal thuis zal kunnen voelen.

To be of nooit geweest laat de nodige vragen onbeantwoord. Na de scheiding van zijn adoptieouders zoekt hij zijn vader nog wel regelmatig op, maar of deze nou wel of niet erg op hem is gesteld, wordt niet duidelijk. Wat vond José nu eigenlijk van zijn Nederlandse ouders? Als zijn moeder Anna overlijdt, spreek hij wel lovend over haar op de begrafenis. Hij neemt na vertrek uit zijn ouderlijk huis zijn eigen naam weer aan, maar waarom vertelt zijn vader Rob hem daar geen begrip voor te hebben?

José kan goed vertellen en is een innemende persoonlijkheid. De tragiek van een ontheemde man wordt wel helder in zijn vertelling, maar de manier waarop hij zijn verhaal vertelt, is vaak afstandelijk en weet nauwelijks te raken. Dat hij zich ondanks alles lijkt te redden in het leven, dwingt zeker respect af, maar de voorstelling werpt bepaald geen nieuw licht op de treurige geschiedenis van veel adoptiekinderen.