Grappig en troostrijk door subliem spel

In een uitgepuurde enscenering regisseert Erik Whien na Eindspel, Krapps laatste band en Happy Days zijn vierde Beckett in drie jaar. Hoewel de zinloosheid van het leven in dit beroemde toneelstuk onontkoombaar is en het door menigeen zwaar wordt gevonden, is deze voorstelling ook bijzonder grappig en zelfs troostrijk, vooral door het sublieme acteren.

Wachten op Godot is het verhaal van twee mannen naast een boom. Ze wachten op iemand die niet komt. Ze vervelen zich kapot maar weten elkaar bezig te houden. Estragon (Mark Rietman) is de meelijwekkende pessimist die zich vastklampt aan Vladimir (Jaap Spijkers) die onbetwist zijn meerdere is. Hij toont een intuïtief, onbestemd soort leiderschap, terwijl ook hij niet weet waar hij aan toe is. Dat verandert geenszins na het wonderlijk intermezzo van de sadistische Pozzo (Bram Coopmans) en de slaafse Lucky (Joris Smit).

Rietman als Estragon imponeert vanaf de opening. Zijn gezichtsuitdrukking doet direct denken aan een dakloze man op straat. Zijn fysieke spel is subtiel en razend knap. Ook Spijkers is ijzersterk. De vage superioriteit van zijn personage combineert hij fraai met zichtbare twijfel en onbegrip. Tussendoor weet hij soms ook nog met een enkele grimas grandioos de zaal te bespelen. Kostelijk om te zien en een goede reden om ergens op de eerste rijen te gaan zitten.

Dat Whien een echte spelregisseur is, mag voor toneelliefhebbers geen geheim meer zijn. Grote decors of meeslepende muziek zal je in zijn regie dan ook nooit aantreffen. Het Nationale Theater heeft een hecht ensemble van acteurs en ook dat betaalt zich uit in deze voorstelling. Whien kan met de geweldige veteranen in de hoofdrollen en met Coopmans en Smit uitstekend uit de voeten. Smit krijgt zelfs een open doekje na zijn enige tekst, een volstrekt onsamenhangende en dus onnavolgbare monoloog. En zo wordt deze Godot een heus feest van toneelspel.

Whien regisseerde Godot in 2009 ook bij Oostpool en had toen veel jongere acteurs voor de hoofdrollen. De maturiteit van Spijkers en Rietman voegt veel toe aan de manier waarop je kunt meeleven met Vladimir en Estragon. Zij weten inmiddels welke antwoorden het leven hun heeft gegeven, zoals Spijkers het eerder eens in een interview treffend formuleerde.

De twee zwervers hebben er weer een dag opzitten. Ze maken zich druk over de tijd. Over het niets. Over elkaar. Over Godot. Over de redding. De aandoenlijke Estragon leunt zwaar op zijn vriend Vladimir. Hij zegt diverse keren dat het na vijftig jaar misschien beter is dat ze uit elkaar gaan. Hij weet ook dat hij dat nooit zal doen. Het maakt zijn verpletterende gebrek aan perspectief iets minder ondraaglijk.